Układ nerwowy
singulair.serwis |
UKŁAD NERWOWY- zespół struktur w organizmie zwierzęcym służący do odbierania informacji ze środowiska zewnętrznego i wewntrznego oraz kierujący reakcjami organizmu, stosownie do odbieranych bodźców; jest zbudowany z właściwych elementów pobudliwych, czyli neuronów (komórek nerwowych). Nerwowy układ kręgowców cechuje wysoki stopień centralizacji; rozróżnia się nerwowy układ ośrodkowy, tj. mózg i rdzeń; kręgowy, oraz nerwowy układ obwodowy, który tworzą zwoje nerwowe i nerwy; wg innego kryterium nerwowy układ dzieli się na układ somatyczny, kierujący czynnościami dowolnymi, oraz autonomiczny układ nerwowy.
AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY, układ wegetatywny, układ trzewny - część układu nerwowego kręgowców unerwiająca narządy wewnętrzne i nie podlegająca woli; pozostaje pod kontrolą wyższych ośrodków mózgu. Automatyczny układ nerwowy dzieli się na układ współczulny, czyli sympatyczny, i przywspółczulny, czyli parasympatyczny; działanie obu części jest z reguły antagonistyczne. Ośrodki współczulne leżą w odcinku piersiowym i lędźwiowym rdzenia kręgowego; Ośrodki przywspółczulneAutonomiczny układ nerwowy znajdują się w śródmózgowiu, moście, rdzeniu przedłużonym (dołączają swe włókna do nerwów czaszkowych: III, VII, IX, X) oraz w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego; włókna przedzwojowe układu przywspółczulnego kończą się w zwojach, w pobliżu unerwianych narządów lub w samych narządach (tzw. zwoje śródścienne).
OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY - tworzą mózg i rdzeń kręgowy.
MÓZG - największe skupienie tkanki nerwowej u kręgowców, znajdujące się w jamie czaszki (zespół najwyższych ośrodków nerwowych). Zewnętrzną część półkul mógowych tworzy kora mózgowa, najwyższa hierarchicznie część mózgu, wewnętrzny trzon półkul stanowi istota biała, złożona z włókien nerwowych, wśród których mieszczą się jądra podstawy, Masa mózgu dorosłego człowieka wynosi przeciętnie 1350 g.
MózgowieNastępstwem chorób mózgu są tzw. objawy mózgowe ogólne (utrata przytomności, wymioty) lub ogniskowe (np. afazja). Zapalenia mózgu. najczęściej wywoływane są przez wirusy (enterowirusy, arbowirusy, herpeswirusy); następują zmiany w budowie komórek nerwowych mózgu, powstają blizny i ogniska krwotoczne oraz martwicze; często zapalenie mózgu, tzw. przyzakaźne, rozwija się jako powikłanie odry, różyczki, ospy wietrznej, grypy lub szczepienia (np. przeciw wściekliźnie); zapalenia mózgu bakteryjne są zwykle wynikiem zakażeń pourazowych lub przerzutów infekcji z odległych ognisk (mogą prowadzić do ropnia mózgu). Choroby zwyrodnieniowe to m.in. choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, demielinizacyjne to np. stwardnienie rozsiane; udar mózgu zwykle jest wynikiem zmian miażdżycowych naczyń Guzy mózgu. powstają w przebiegu niektórych chorób pasożytniczych (bąblowica, węgrzyca), zakaźnych (np. ziarniniaki w przebiegu gruźlicy, kiły) oraz chorób nowotworowych pierwotnych i wtórnych; najczęściej to oponiaki, naczyniaki i glejaki; ze względu na umiejscowienie wszystkie traktowane są jako poważne. Urazy mózgu. mogą powodować wstrząśnienie mózgu, zranienie, stłuczenie, czego następstwem są często trwałe objawy neurologiczne (np. niedowłady)
MÓŻDŻEK, część mózgu położona nad rdzeniem przedłużonym; u wyższych ssaków składa się z półkul móżdżka i tzw. robaka; zewnętrzną warstwę móżdżka stanowi kora móżdżka, zawierająca charakterystyczne komórki Purkyniego (z dużym „wachlarzem” bogato rozgałęzionych dendrytów); wewnątrz móżdżka znajduje się istota biała, a w jej obrębie — jądra móżdżka; główne połączenia wiążą móżdżek z rdzeniem kręgowym, korą mózgową, narządem równowagi; móżdżek decyduje o płynności i precyzji ruchów, reguluje napięcie mięśniowe i spełnia ważną funkcję w utrzymaniu równowagi ciała. Następstwem chorób móżdżka są tzw. objawy móżdżkowe: zaburzenia równowagi, obniżenie napięcia mięśni szkieletowych, niezborność ruchowa; ropnie móżdżka powstają jako powikłanie zapalenia ucha środkowego, rozmiękanie i krwotoki — w następstwie miażdżycy, kiły.
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY, część pnia mózgu łącząca się z rdzeniem kręgowym, kierująca podstawowymi dla życia czynnościami (jak np. oddychanie, krążenie krwi); przez rdzeń przedłużony przebiegają liczne szlaki nerwowe.
RDZEŃ KRĘGOWY, część ośrodkowego układu nerwowego kręgowców położona w kanale kręgowym, łącząca się z rdzeniem przedłużonym. Rdzeń kręgowy jest zbudowany z obwodowo ułożonej istoty białejRdzeń kręgowy i znajdującej się wewnątrz istoty szarej, której przekrój poprzeczny ma kształt litery H. Od rdzenia kręgowego odchodzą metamerycznie parami nerwy rdzeniowe.
Schorzenia rdzenia kręgowego mogą być spowodowane przez czynniki zapalne, toksyczne, urazowe, nowotwory, zmiany zwyrodnieniowe i naczyniowe; objawy zależą od umiejscowienia procesu chorobowego, zwykle są to porażenia, niedowłady, zaburzenia czucia.
ODRUCH - fizjologiczna reakcja organizmu na bodźce środowiska zewnętrznego i wewnętrznego zachodząca za pośrednictwem układu nerwowego; anatomicznym podłożem odruchu jest łuk odruchowy; odruchy odznaczają się różnym stopniem złożoności; mogą być wrodzone, nazwane przez I.P. Pawłowa odruchami bezwarunkowymi, oraz nabyte — odruchy warunkowe; odruchy bezwarunkowe nie wymagają uczenia się ani uprzedniego doświadczenia, lecz są wyzwalane automatycznie przez podrażnienie odpowiednich receptorów; odruchy warunkowe powstają w wyniku indywidualnego doświadczenia organizmu, umożliwiają przystosowanie się do środowiska
